Boven in de lucht hing ik even stil. Elk moment zou ik in de Efteling een vrije val maken terug de mijnschacht De Baron in. Ver aan de horizon zag ik een aantal windmolens draaien. Nu nog maar een paar, maar de energietransitie zal ons landschap ingrijpend veranderen de komende decennia.

De Efteling gebruikt alles wat Nederlanders terug brengt in de sferen van toen. Voor de gelegenheid is het verhaal in deze attractie gebaseerd op een goudmijn. De minder romantische werkelijkheid is dat de meeste mijnen in Limburg voor de winning van steenkolen waren. En van steenkolen gaan we nu in rap tempo afscheid van nemen. In 2030 wordt er geen elektra meer opgewekt met steenkolen en hebben we ook geen Gronings aardgas meer. Minister Wiebes gaat met achtbaantempo door met aanpassing van wetten uit de “verleden” tijd om een einde te maken aan het gebruik van fossiele brandstoffen. En dat is nodig ook, want met 6% duurzaam opgewerkte energie zijn we het één na slechtste jongetje van de klas in Europa.

Met hetzelfde tempo wil Wiebes woningen van het aardgas af krijgen. Gemeenten krijgen miljoenen in het vooruitzicht als zij snel hun eerste wijken en buurten aardgasvrij maken. 30 tot 50.000 bestaande woningen hoopt dit kabinet op.

We zijn nu zo gefocust op het afscheidsproces van aardgas en steenkolen, dat we te weinig stil staan bij de enorme ruimtelijke impact die deze energietransitie zal hebben. Elke gemeente of regio heeft zijn eigen lokale plannetjes. Maar in het huidige debat gaat de energietransitie vooral financieel pijn doen. Ook u, hoor ik Wiebes zeggen.

Wat mist is een gesprek over de impact op ons landschap. Zonnevelden, windmolens, geothermie doubletten (google dat maar eens, want over een paar jaar kunt u ze tegen komen), grote laadstations, buitenunits van warmtepompen enzovoort. Niet alleen uw en mijn portemonnee, maar ons dagelijkse leefomgeving zal behoorlijk veranderen. Want in tegenstelling tot aardgas is duurzame energie zichtbaar. De burger zal daarom een grotere rol moeten krijgen in de zoektocht naar en besluitvorming bij alternatieve bronnen van warmtevoorziening. Voor draagvlak, maar ook voor een gezond evenwicht tussen burger, overheid en marktpartijen.

En wie weet zijn we over decennia dan zo trots op dit duurzame energieverleden dat de Efteling mijn (achter)achterkleinkinderen trakteert met een ritje door een iconen uit deze tijd. Vanuit een hoge windmolenachtbaan duik je dan recht naar beneden de geothermiedoublet in.