Recensies

De Nederlandse aardgastransitie, lessen voor de energietransitie van de 21ste eeuw

ma 7 jun 2021

We staan aan de vooravond van een grote omschakeling van de ene ?aardgas- naar vele andere, meer duurzame energiebronnen. En dan is het goed om in onze recente geschiedenis te duiken en lessen te trekken uit de omschakeling naar aardgas voor de transitie nu, betoogt Sven Ringelberg terecht. Ons landschap blijkt altijd al beïnvloed te zijn door ons energiegebruik. Van afgravingen van het hoogveen voor turf in de 14e eeuw en de winning van steenkool in de 20ste eeuw in Limburg en van olie in Drenthe. Tot de aardgasproductie vanaf de jaren zestig in het noorden met grote aardbevingen tot gevolg.

Het boek geeft een prachtige reconstructie van de vondst en exploitatie van aardgas (de staat verdiende er tot nu toe 250 miljard euro aan!), maar ook van de campagnes onder bewoners en de snelle uitrol per dorp en stad. Nederland bleek in staat om in tien jaar tijd imposant gasnetwerk aan te leggen, met dank aan vele buitenlandse medewerkers. Ook toen was de overstap niet voor iedereen kosteloos, waren er ook aanpassingen in het huis nodig en vlogen de miljoenen je om de oren. De transitie vond plaats in stapjes, vaak te beginnen bij het koken. En ook toen waren er alternatieve brandstoffen, zoals kolen en kernenergie, die de strijd aanbonden met aardgas. Maar een lage prijs, meer veiligheid, meer comfort (alle kamers verwarmd) gecombineerd met een grootschalige uitrol per stad en dorp overtuigde de Nederlander om over te stappen op aardgas. Het leidde wel tot stevige debatten in gemeenteraden, onder meer over de monopolypositie van aardgas. En tot gasweigeraars, in plaats van de ‘gasklevers’ van nu.

Het boek is prettig geschreven en rijkelijk geïllustreerd met geweldig beeldmateriaal van campagnes en krantenberichten. Ringelberg schetst een goed beeld van het verloop van de overstap onder één centrale regie, maar toont ook welke weerstand het opriep. Aan het einde trekt hij lessen voor nu, maar die komen niet allemaal logisch voort uit de geschiedenis: met een pleidooi voor meer kansen voor waterstof en minder participatie presenteert hij zijn eigen lessen.

Ringelberg vindt dat we op zoek moeten naar de tomaten van deze transitie. Door aardgas konden we niet alleen een heel huis verwarmen, maar dankzij glastuinbouw ook in de winter tomaten eten en niet alleen kool. De vergelijking is prachtig, maar de welvaart is inmiddels zoveel toegenomen, dat de “tomaten” niet eenvoudig meer te vinden zijn. Lees vooral zelf dit historisch perspectief en ga op zoek naar de “tomaten” van nu.