Dat betekent een balans tussen enerzijds economische concurrentiekracht (een belangrijke doelstelling van de SVIR, de vigerende nationale RO-nota) en anderzijds leefbaarheid. De Omgevingsvisie moet handvatten bieden om omgevingskwaliteit richtinggevend te laten zijn bij alle beslissingen over gebruik en inrichting van de ruimte. Dat vergt een ‘moedige stip op de horizon’ voor de gehele ruimtelijke hoofdstructuur van Nederland en een inzet op ruimtelijk ontwerp.

De thema’s van de eenentwintigste eeuw, zoals klimaatadaptatie, herbestemming en energietransitie vragen om nieuwe ambities en programma’s, maar ook om een nieuwe interactie tussen ruimte en samenleving. Het CRa ziet een zorgplicht voor de rijksoverheid in het investeren in en onderhouden van publieke nutsvoorzieningen zoals de weginfrastructuur, de digitale infrastructuur, het watersysteem en het natuurnetwerk. Deze systemen moeten compleet, toekomstbestendig, betrouwbaar, gezond en veilig worden gemaakt, maar ook op zorgvuldige wijze worden vormgegeven en ingepast in de omgeving, als voorwaarde voor omgevingskwaliteit. De omgevingskwaliteit neemt toe naarmate de benutting van de systemen slimmer, efficiënter, rendabeler en schoner is georganiseerd. Denk bijvoorbeeld aan slimme spelregels zoals hoogbouw bij OV-knooppunten.

Naast een brede waardebenadering en spelregels voor systemen en netwerken introduceert het CRa als derde dimensie van omgevingskwaliteit een integratie van ruimtelijke kwaliteit en milieudoelstellingen. Samenvattend noemt het CRa vijf aanbevelingen met betrekking tot de uitwerking en borging van omgevingskwaliteit als centraal begrip in de Nationale Omgevingsvisie.

• Omgevingskwaliteit moet het integrerende motief worden voor ruimtelijk beleid.
• Gebruik de Omgevingsvisie om invulling te geven aan de rijkstaak van zorg voor grote nutsvoorzieningen.
• Focus op de ontwikkeling van sterke concepten die de integratie van ruimtelijke en milieukwaliteit bevorderen.
• Vraag het CRa om een vervolgadvies waarin een beoordelingsinstrumentarium verder wordt uitgewerkt.
• Gebruik de nieuwe Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp (AAARO) om het begrip omgevingskwaliteit uit te diepen als geïntegreerde ontwerpopgave.