Recensies

IJsselmeergebied

ma 28 jan 2019

Het is verleidelijk om 'IJsselmeergebied' als een stripboek te gaan lezen - en dat kan eigenlijk ook prima - maar de urgentie zit toch in de tekst. De typische handgetekende illustraties - in de vakwereld bekend als 'palmboompjes' - werden voor dit boek vooral vervaardigd door Paul Broekhuisen en Palmboom zelf. Ze vertellen het ruimtelijke verhaal van het meer, eerst met ijstijden en ander natuurgeweld en later met menselijk ingrijpen, van wie Cornelis van Eesteren er tijdens de Zuiderzeewerken één was. In een ontleding van Edam snap je door de getekende bootjes, pijltjes en kades precies hoe de dynamiek van het gebied eruit moet hebben gezien in de Gouden Eeuw. Een serie magische uitzichten van fotograaf Theo Baart staat verspreid door het boek.

Het boek communiceert geen strak betoog dat tot één onvermijdelijke conclusie leidt, maar een manier van kijken (en tekenen) van het landschap. Hiermee is het complementair aan de biografie van het IJsselmeer, uitgebracht door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het resultaat zijn tien 'gouden regels', waarmee Palmboom een taal aanreikt om de toekomst van het IJsselmeer te bespreken. Die taal met o.a. bulten, baaien, kapen en lagunes, is laagdrempelig vergeleken met het droge Nederlandse plannersjargon. In vier testgebieden wordt hiermee in het boek globaal geëxperimenteerd.
Of deze handreikingen voldoende zijn om de kwaliteit van het gebied te bewaken nu zich allerlei enorme veranderingen gaan voltrekken, dat moet nog blijken. Zo wordt het IJsselmeer, dat zijn rol voor de visserij en grote vaart al grotendeels had verloren, nu ook omgekat tot een genietingslandschap, een 'metropolitane verademing' die bijdraagt aan het vestigingsklimaat. Tevens moet het gebied ecologisch nog volwassen worden en is het zeer kansrijk voor het realiseren van de energietransitie. De kust gaat er door dijkverzwaringen anders uit zien. Ik raad de Metropoolregio Amsterdam en anderen aan om dit boek open op tafel te laten liggen.