Recensies

De groene horizon

vrij 26 jul 2019

Het is een treffende observatie van Yttje Feddes en Frits Palmboom in hun bijdrage aan De groene horizon: terwijl de bebouwing in de vijftig jaar oude Oostelijke en Zuidelijke Flevopolders tekenen van sleetsheid vertoont, zijn de bomen juist tot volle wasdom gekomen. Het boek gaat uitgebreid in op het landschap van de jongste aangelegde polders in de voormalige Zuiderzee, geïllustreerd met prachtige historische kaarten, ontwerpen en foto's.

Voor wie het oude land gewend is, is Flevoland wellicht een saaie rechttoe rechtaan polder, maar dat is bij nadere beschouwing niet terecht. Flevoland is in tegenstelling tot de streng ingedeelde Wieringermeerpolder en Noordoostpolder duidelijk een kind van de jaren zeventig. In die periode ontstond meer behoefte aan recreatie en natuur. Die andere geplande polder, de Markerwaard, werd niet aangelegd waardoor het bedachte bedrijventerrein in Flevoland uiteindelijk de natuurlijke kroonjuweel van Flevoland kon worden: de Oostvaardersplassen. En dat had een grotere betekenis: natuur kon ontstaan na het scheppen van de juiste voorwaarden waardoor natuurbehoud vanaf dat moment natuurontwikkeling werd.
Meer natuur en recreatie behoorden tot de tijdgeest, het gold ook voor invloed van bewoners. Zij wilden iets te zeggen hebben over de oorspronkelijke plannen die op de tekentafels waren bedacht en dat gebeurde ook. Het heeft sporen in het nieuwe land achtergelaten, ook al zijn dat voor landschapsontwerpers niet altijd de beste keuzes geweest. Zo hadden steden, natuur en landbouwgrond volgens critici beter geïntegreerd kunnen worden.
In het gepolder over het landschap van het nieuwe land bleef het principe van 'ruim ontwerpen met een open einde' wel overeind. 'Groene raamwerken' maakten veranderend gebruik in de toekomst mogelijk. Toch zijn de grenzen daarvan nu wel bereikt, schrijven Marlies Brinkhuijsen en Imke van Hellemondt. Niet alleen vanwege huidige opvattingen over natuur en het beheer, maar ook omdat Flevoland niet meer alleen nieuw land voor de toekomst is. Vijftig jaar (ontwerp)geschiedenis met eigen karakteristieke elementen is een een factor van belang geworden. Het is het behouden waard, die lange lijnen, grote leegte, bogen, knikken en vooral een door bomenrijen gevulde groene horizon.