Home / Content / Recensies

Recensies

De Dokwerkers Maurits Schaafsma, redacteur S+RO

za 28 maa 2015

Na een kleine twintig jaar planvorming wordt nu de aanbesteding van het Zuidasdok voorbereid: de A10 gaat ter plaatse onder de grond en daarboven wordt het trein- en metrostation vernieuwd. De basis daarvoor is de structuurvisie Zuidasdok uit 2012.

Het boek De Dokwerkers is een ‘reconstructie van de planontwikkeling en bestuurlijke planvorming bij Zuidas en Zuidasdok’, aldus het omslag. Voor de liefhebbers van complexe planvormingsprocessen in Nederland een must. De reconstructie is zeer nauwgezet en beschrijft mooi de ontwikkeling van de planvorming door de gemeente Amsterdam, via een fase van publiek private samenwerking (PPS) naar een voor Nederland toch weer traditioneel infrastructuurmodel waarin de betrokken overheden weer in hun eigen, ‘natuurlijke’ rol zitten.

Na het vastlopen van de plannen voor de IJ-oevers als toplocatie moest de Zuidas de vestigingsplaats worden voor hoofdkantoren en internationale ondernemingen, door de Noord-Zuidlijn met de oude binnenstad verbonden. In 1997 wordt het gebied aangewezen als één van de Nieuwe Sleutelprojecten. Het stedenbouwkundig plan is ambitieus en complex. Snelweg, trein en metro moeten onder de grond gebracht worden. Dan wordt het mogelijk de stad tussen Zuid en Buitenveldert weer aan te helen, wordt woningbouw mogelijk en kan boven de infrastructuur vastgoed ontwikkeld worden. Van overspannen vastgoedverwachtingen via bouwfraude, economische crisis en een tot twintig procent oplopende leegstand in kantoren in de regio wordt in De Dokwerkers het planproces beschreven. De auteurs waren zelf actor in het planproces en baseerden het boek op een groot aantal interviews met hoofdrolspelers.

Wat in het boek ontbreekt is de positionering van de planvorming voor de Zuidas in een breder perspectief. Hoe verhoudt het zich tot de Kop van Zuid, buitenlandse projecten en de theorievorming over de organisatie van grote projecten. Het planverloop vertoont een opvallende parallel met de planvorming voor de IJ-oevers in de jaren 1980. Ook dat begon met een Amsterdamse gemeentelijke ambitie voor een toplocatie, via een PPS in de vorm van een waterfront ontwikkelingsmaatschappij naar het opknippen van het project in kleinere eenheden die op een traditionele manier en met een teruggeschroefde ambitie werden ontwikkeld. Het trekken van conclusies, kortom, is vooral aan de lezer, maar dat hoeft voor het lezen van het boek geen belemmering te zijn.