Jeroen Lakerveld van VUmc (hoofdonderzoeker): ‘Stedenbouwkundigen en beleidsmakers hebben de verantwoordelijkheid om te zorgen dat buurten die ze ontwerpen een gezonde leefstijl bevorderen en tegelijkertijd beschermen tegen ongezond gedrag.’ De afgelopen vier jaar heeft het Europese SPOTLIGHT-project onderzoek gedaan naar de oorzaken van overgewicht. Specifiek werd er gekeken naar welke factoren in een buurt samenhangen met risico’s op overgewicht en obesitas. Nu komt SPOTLIGHT met een overzicht van recent uitgevoerde onderzoeken en presenteert ook nieuwe informatie op basis van een groot Europees onderzoek.

De onderzoekers concluderen dat het belangrijk is hoe mensen hun buurt beleven. Zo ervaren laagopgeleiden hun buurt als minder bevorderlijk voor gezond gedrag dan hoogopgeleiden. Deze verschillen in perceptie bleken groter in de Nederlandse Randstad dan in Londen en Boedapest. Dat laagopgeleiden hun buurt minder positief beoordeelden komt deels omdat hun buurt minder mooi is ingericht; er zijn minder bomen, huizen zijn minder goed onderhouden en er is minder groen in de buurt.

Het onderzoek bevestigt ook dat in buurten waarin bewegen wordt gefaciliteerd (door de aanwezigheid van voorzieningen, fietspaden en recreatiemogelijkheden) er daadwerkelijk meer wordt bewogen. Het onderzoek laat zien dat in Nederland (Randstad) 71 procent van de mensen regelmatig fietst, tegen 13 procent in Parijs, 14 procent in Londen, 31 procent in Boedapest en 57 procent in Gent. De aanwezigheid van wandel- en fietsroutes draagt bij aan de keuze voor de fiets als vervoermiddel. En hoe meer wandel- en fietsroutes er bekend zijn, hoe sneller men geneigd is om de fiets te nemen. Dit benadrukt de mogelijkheid voor beleidsmakers om buurten ‘gezond’ in te richten.

Daarnaast kwam naar voren dat de sociale omgeving een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van overgewicht. In buurten met meer sociale cohesie hebben bewoners een gezonder gewicht, beoordelen ze hun gezondheid beter en eten bewoners meer fruit.

VUmc-onderzoeker Joreintje Mackenbach benadrukt het belang van de buurtomgeving in de preventie van ongezond gedrag en overgewicht: ‘Mogelijk kunnen we miljoenen euro’s aan zorgkosten besparen als gezondheidsbevordering zich zou richten op de omgevingsdeterminanten van ongezond gedrag. Met het aanpakken van buurten en wijken bereik je grote groepen mensen tegelijk. Het liefst zien we buurten die zowel uitnodigen tot gezond gedrag, alsook de sociale cohesie bevorderen.’

De S+RO-special ‘Gezonde Stad’ verschijnt op 11 maart a.s.