“Als beroepsvereniging voor toezichthouders bij woningcorporaties staan we voor kwaliteit,” zegt Heino van Essen, voorzitter van het bestuur van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW). “Bevorderaar van de kwaliteit van het intern toezicht, zo staat het in de statuten. Voor ons betekent dat: duidelijke regels, transparantie en het goede voorbeeld geven.”
16TIJDSCHRIFT VOOR DE VOLKSHUISVESTING NUMMER 1 MAART 2015THEMA TOEZICHT"Als beroepsvereniging voor toezichthouders bij woningcorporaties staan we voor kwaliteit," zegt Heinovan Essen, voorzitter van het bestuur van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties(VTW). "Bevorderaar van de kwaliteit van het intern toezicht, zo staat het in de statuten. Voor onsbetekent dat: duidelijke regels, transparantie en het goede voorbeeld geven."DE TIJD VANVRIJBLIJVENDHEID LIGTECHT ACHTER ONS17TIJDSCHRIFT VOOR DE VOLKSHUISVESTING NUMMER 1 MAART 2015THEMA TOEZICHTDOOR HANS GEURTS, VERENIGING VAN TOEZICHTHOUDERS INWONINGCORPORATIESNa een bewogen jaar met de Parlementair Enqu?teWoningcorporaties en het aannemen van deHerzieningswet en de WNT 2 in de Tweede Kamer,maakt de VTW de balans op: "Er is vooruitgang geboekt.Maar we zijn er nog niet. Ook binnen onze verenigingkan het nog beter," vindt Albert Kerssies, directeur van de VTW."Ieder jaar zien we toch weer leden die zich niet houden aan deGovernancecode. Als we hen daarop aanspreken, zeggen sommigeRvC's: `waar bemoeien jullie je mee?' Dat is voor ons soms een worste-ling. We willen leden waar we onze handen voor in het vuur durven testeken ? en tegelijkertijd willen we ook voorkomen dat een RvC geenlid is en zich helemaal onttrekt aan de Governancecode. Op dat puntzijn we de afgelopen jaren misschien niet duidelijk genoeg geweest."De VTW bestaat sinds 2002 en maakt zich als beroepsvereniging sterkvoor een goed werkend intern toezicht. De mening van de VTW wordtook door het ministerie en in de politiek gerespecteerd, zo ondervindtdirecteur Albert Kerssies, al ziet hij bij de buitenwacht veel scepsistegen `de commissaris' in het algemeen."Ik constateer dat het beeld van slapende en ondermaatse toezichthou-ders hardnekkig is. Dat is soms frustrerend, maar meestal juist moti-verend: we moeten nog meer laten zien wat het goede voorbeeld is. Datonze leden staan voor kwalitatief hoogstaand en integer toezicht. Datbetekent ook dat we als vereniging zelf actiever moeten worden. Wehebben nu verplichte permanente educatie, we hebben het voornemenom in april onze lidmaatschapseisen aan te scherpen. De meerderheidvan onze leden is duidelijk voor. Sommigen vinden het zelfs niet vergenoeg gaan.""Tegelijk zien we ook dat er leden zijn die zich verzetten tegen dezeverbeteringen. Die vonden het allemaal wel prima gaan. De "inciden-ten", dat waren anderen. Waarom zouden zij moeten `boeten' voor demisstappen van anderen? Maar zo werkt het niet: dit gaat ons allemaalaan. De incidenten vormen nu de directe aanleiding. Ook los van deincidenten moet je als toezichthouder consequent en permanent blij-ven werken aan je professionele en persoonlijke ontwikkeling.""We kunnen ons niet alleen vergelijken met anderesectoren en dan zeggen dat we tevreden zijn"HET GOEDE VOORBEELD"De VTW wil een leidende rol blijven spelen in de verdere verbeteringen professionalisering van het interne toezicht," zet Van Essen uiteen."We lopen al voorop. Als je naar andere maatschappelijke sectorenkijkt, dan zie je dat de corporatiesector verder is in de ontwikkeling.Permanente educatie, de Governancecode, beroepsregels voor onzeleden. Straks komt er een wettelijke geschiktheidstoets. We kunnenons echter niet alleen vergelijken met andere sectoren en dan zeggendat we tevreden zijn. Ook wij moeten scherp blijven.""Onlangs is een rapport gepubliceerd waaruit blijkt dat commissaris-sen bij woningcorporaties veel tevredener zijn over hun functionerendan commissarissen uit andere sectoren. De conclusie is dat er sprakekan zijn van sectorblindheid. In maart gaan we daarover discussie-bijeenkomsten organiseren. Waarom zijn toezichthouders in de corpo-ratiesector zo tevreden? En is dat wel terecht?"Kerssies: "Als VTW willen we het goede voorbeeld geven. De tijd vanvrijblijvendheid ligt echt achter ons. De nieuwe Governancecode kentniet voor niets meer "pas toe" bepalingen."GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIESDe Governancecode Woningcorporaties (van Aedes en de VTW) bevat(basis)normen voor goed bestuur en goed intern toezicht, transparan-tie, externe verantwoording en financi?le beheersing, die in acht moe-ten worden genomen door bestuurders en raden van commissarissen.Morele principes en een aantal harde afspraken staan daarbij voorop.Deze Governancecode is ook een belangrijk onderdeel voor de rand-voorwaarden van goed intern toezicht die de VTW heeft opgesteld. Decode wordt elke drie jaar herzien en aangepast.Kerssies: "We hadden graag gezien dat de Governancecode in deHerzieningswet algemeen verbindend zou worden verklaard. MinisterBlok wilde er niet aan. Vooral handhaving door de externe toezicht-AlbertKerssies:"Wehebbenteveelgerekendopzelfregulering."OpdefotoeenvandeverhorenvandeParlementaireEnqu?teWoningcorporaties(FotoPhilNijhuis/HollandseHoogte)18TIJDSCHRIFT VOOR DE VOLKSHUISVESTING NUMMER 1 MAART 2015houder wordt door het ministerie als een probleem gezien. Dat is eengemiste kans, omdat commissarissen die geen lid zijn van de VTWstraks niet gebonden zijn aan de code. De VTW is geen toezichthouder,wij gaan alleen over onze eigen leden."De herziening van de Governancecode is in volle gang. Kerssies: "Wezijn er nu druk mee bezig. Zo hebben we onze leden hun meninggevraagd over de concepttekst via een digitale raadpleging en heeft deVTW in januari vier regionale bijeenkomsten georganiseerd. Diewaren druk bezocht en we hebben veel nuttige input gekregen. Aedesvolgt een eigen traject.""Deze aanpassing was nodig," vult Van Essen aan. "Nieuwe inzichtenop het gebied van goed bestuur en toezicht worden verwerkt. De ver-nieuwde Governancecode wordt opgesteld vanuit het besef dat dekwaliteit en de transparantie van bestuur en toezicht aan hoge nor-men moeten voldoen. Dat is nodig om het vertrouwen van de maat-schappij terug te krijgen. De opvattingen in de code moeten (blijven)aansluiten bij wat de maatschappij van corporaties verwacht."NIEUWE GOVERNANCECODE 2015De Governancecode Woningcorporaties 2015 markeert dan ook eennieuwe periode in het denken van de sector op het gebied van goedbestuur en toezicht. De code gaat uit van vijf principes die raden vanbestuur en commissarissen handvatten geven om de maatschappelijkeopdracht voor hun organisatie en de sector als geheel invulling tegeven. Het gaat daarbij over gedrag, aanspreekbaarheid, rekenschap,verantwoordelijkheid, geschiktheid, samenwerking met belangheb-benden en hoe om te gaan met risico's."De afgelopen jaren is gebleken dat regels op hetgebied van goed bestuur fouten niet hebbenkunnen voorkomen. De Parlementaire Enqu?tewas daar het duidelijkste voorbeeld van"Er is meer aandacht voor cultuur en gedrag, passend bij transparanteen integere organisaties. Het belang van (toekomstige) bewoners enandere belanghebbenden, met name de gemeenten, blijft daarbij voor-op staan. Ook is goed gekeken naar de aanbevelingen van de commis-sie Halsema, de commissie Hoekstra en de commissie Winter.Van Essen: "In de nieuwe Governancecode is het aantal harde pas toebepalingen waar je niet vanaf mag wijken uitgebreid. Aan de overigebepalingen kunnen corporaties, vanuit het principe, een andere invul-ling geven als dit volgens hen tot een beter maatschappelijk resultaatleidt. Opvolgen van de regel is leidend en je moet heel goed onderbou-wen en actief verantwoorden waarom je wil afwijken. Bovendien kande corporatie over deze uitleg door zowel collega's als andere belang-hebbenden worden bevraagd en eventueel aangesproken. Daar zullenwe als VTW nog sterker de nadruk op moeten leggen."Kerssies: "De VTW wil met de nieuwe code toezichthouders helpen hetprincipi?le gesprek te voeren over de juiste good governance anno nu.De afgelopen jaren is gebleken dat regels op het gebied van goedbestuur fouten niet hebben kunnen voorkomen. De ParlementaireEnqu?te was daar het duidelijkste voorbeeld van."PARLEMENTAIRE ENQU?TE"Ik heb de Parlementaire Enqu?te Woningcorporaties met lede ogenaangezien," zegt Van Essen. "Het was een treurige parade van inciden-ten, mismanagement en falend toezicht. Je kijkt ernaar en denkt: `hoeheeft dit kunnen gebeuren?' Ik had er een dubbel gevoel bij: als voorzit-ter van de beroepsvereniging van toezichthouders ben je enerzijds opge-lucht dat corporaties als Vestia, Woonbron en Rochdale geen lid warenvan de VTW. Dat wilden ze niet worden, want dat vonden ze overbodig.Anderzijds straalt dit zo af op de sector, dat het goede werk van al dieandere corporaties wordt vergeten. En bij het overgrote deel zijn er geenincidenten. Daar wordt gewoon hard gewerkt voor de huurders."Kerssies: "Als VTW hebben we alleen een besloten voorgesprek gehadmet de enqu?tecommissie. De meeste aandacht van de commissieging naar de al genoemde corporaties, maar er waren er ook enkele diew?l lid waren van de VTW. Nu denk ik: we hebben teveel gerekend opzelfregulering. We hadden meer druk moeten zetten op de professio-nalisering, op de investering in kwaliteit.""Wel lid zijn, maar je onttrekken aan deberoepsregels is er niet meer bij"Van Essen: "Het was nodig dat na alle misstanden eens goed naar de sec-tor gekeken werd. Wat ik jammer vind, was dat bij de enqu?te de focusteveel lag op de incidenten. Er is te weinig aandacht geweest voor hetlessen trekken voor de toekomst. De aanbevelingen die de parlementaireenqu?tecommissie heeft gedaan, zijn voor een belangrijk deel al doorinitiatieven vanuit de sector zelf opgepakt. Een zittingstermijn vanmaximaal twee maal vier jaar stond bijvoorbeeld allang in onze eigenGovernancecode. Ik had iets meer toekomstvisie verwacht."VERBETERING KWALITEIT INTERN TOEZICHTKerssies is sinds 2008 directeur van de VTW. De ontwikkelingen in desector zijn hard gegaan. "Vergeleken met 2008 zie ik echt een kente-ring. Zo is de tijd van het `old boys network' echt voorbij. Ik kan nietvoor alle 1.550 leden spreken, maar wat ik zie zijn kritische, onafhan-kelijk denkende leden, die goed opgeleid zijn en hard werken voor eenbescheiden vergoeding, waarbij ze volop in de spotlights staan. Hetgrote publiek heeft bij de verhoren van de Enqu?tecommissie vooralkunnen zien hoe de situatie destijds was. Sinds "Vestia" is er wel eenknop omgegaan in de sector. Dat wil niet zeggen dat er nooit meer eenincident zal zijn, maar ik verwacht dat de ergste uitwassen nu tot hetverleden behoren. Ook de "probleemcorporaties" van de enqu?te heb-ben zich na de schandalen stuk voor stuk als lid gemeld. "Toch is `slapend' lid zijn van de VTW niet langer voldoende. "We zijnblij met elke aanmelding, maar er staat wel wat tegenover. Wel lid zijn,maar je onttrekken aan de beroepsregels is er niet meer bij. Overigenszien we ook dat onze leden steeds meer beseffen hoe belangrijk hunverdere professionalisering is. We zien dat bijvoorbeeld terug bij onzemasterclasses en trainingen: die zitten binnen no-time vol. Hartstikkemooi natuurlijk en het geeft dus wel aan dat commissarissen zich con-tinu willen laten bijscholen."COMMISSIE WINTERIn 2012 stelde de VTW een ledencommissie in, onder leiding van prof.dr. Jaap Winter om met een advies te komen over de verbetering vande kwaliteit van het interne toezicht.THEMA TOEZICHT19TIJDSCHRIFT VOOR DE VOLKSHUISVESTING NUMMER 1 MAART 2015De commissie Winter stelt in het eindrapport een integrale aanpakvoor met 15 aanbevelingen voor de verbetering van de kwaliteit van hetintern toezicht betreffen de toegang tot toezicht, educatie tijdens toe-zicht, evaluatie van toezicht en verantwoording van toezicht. Veel vande aanbevelingen zijn opgenomen in de nieuwe Governancecode, zoalsopenbare werving, permanente educatie, de zelfevaluatie van de RvConder externe begeleiding en de verantwoording.De VTW heeft in overleg met het ministerie van BZK de competentiesvoor commissarissen in het kader van de geschiktheidstoets verderuitgewerkt. Binnenkort start de VTW een pilot in het kader van de aan-beveling van de commissie Winter over assessmentmethodieken.PERMANENTE EDUCATIEDrie belangrijke aanbevelingen van de commissie Winter gaan overpermanente educatie (PE). Per 1 januari 2015 zijn VTW-leden verplichtom jaarlijks een minimum aantal PE-activiteiten te volgen. Het gaatdan om de ontwikkeling van competenties en van relevante kennis enberoepsvaardigheden.Het PE-systeem gaat uit van het vertrouwen, dat de commissaris/hetVTW-lid zelf de verantwoordelijkheid draagt ?n neemt op een goedemanier invulling te geven aan de PE-verplichting om zich op perma-nente basis te ontwikkelen en te verbeteren. De RvC heeft hierbij eenbelangrijke rol. De RvC denkt na over de PE-behoefte van de RvC alscollectief en van de individuele leden, legt dit vast en bespreekt ditjaarlijks bijvoorbeeld bij de jaarlijkse zelfevaluatie van de RvC en/of inhet kader van het RvC-jaarverslag.Kerssies: "We gaan uit van verantwoordelijkheid ?n verantwoording.In het RvC-jaarverslag wordt aangegeven hoeveel PE-punten per com-missaris behaald is. Dit vinden we nodig als verantwoording aanbelanghouders en de maatschappij. Daarnaast moeten VTW-ledengevolgde PE-activiteiten en behaalde PE-punten registreren en wordtde naleving gemonitord door een PE-commissie die hierover aan hetbestuur rapporteert.""Een ministeri?le goedkeuringsstempel bijaantreden zegt niets over iemand functioneren inde RvC"FIT EN PROPER TESTDe VTW vindt dat een geschiktheidstoets, zoals deze nu in deHerzieningswet is opgenomen, een nuttig instrument kan zijn.Volgens de wet gaat de externe toezichthouder de toets uitvoeren. Eengeschiktheidstoets biedt echter geen garanties, zo waarschuwt deVTW: het kan een middel zijn om individuele ongeschikte commissa-rissen bij voorbaat te weren, maar ook een RvC met geschikt bevondencommissarissen kan disfunctioneren.Van Essen: "We willen geen schijnzekerheid cre?ren. Ja, een commis-saris moet uiteraard geschikt zijn. Maar geschiktheid kan niet alleenaan de `voorkant' worden vastgesteld. Je kunt naar iemands expertisekijken, naar zijn of haar cv. Sterker nog, dat m?et je ook doen bij jewerving. Maar een ministeri?le goedkeuringsstempel bij aantredenzegt niets over iemand functioneren in de RvC. Hoe doet een commis-saris het tijdens de vervulling van de functie? Hoe zit het met zijn ofhaar verantwoordelijkheidszin, kritisch vermogen, empathie? Hoefunctioneert de commissaris in het team? De groepsdynamiek kun jeniet testen met een geschiktheidstoets, net zo min als de juiste mind-set voor moreel juist handelen en de manier waarop je naar volkshuis-vesting kijkt."2015 EN VERDERKerssies: "De VTW gaat door op de ingeslagen weg. Onze meerjaren-strategie `2013-2016 Strenger en Sterker' is nu bijna helemaal uitge-werkt en ingevoerd. Dit jaar gaan we de volgende stappen zetten rich-ting een nieuwe meerjarenstrategie voor de jaren na 2016. We willendaarbij ook verder werken aan het herstel van vertrouwen in de sec-tor."Van Essen: "Legitimering, efficiency en betaalbaarheid zijn de thema'svoor 2015. In die discussie wil de VTW ook een grote rol gaan spelen.De interne toezichthouders moeten zich hierop ook nadrukkelijkergaan profileren. Wat voor ons ook heel belangrijk blijft, is de maat-schappelijke aanspreekbaarheid van toezichthouders. Wij willen eennieuwe impuls geven aan onze campagne `De aanspreekbare commis-saris' en `Wij toetsen ons toezicht' uit 2011 en 2012.""Voor ons is de vraag: hoe houd je op de juiste manier toezicht? En:hoe houd je toezicht zodat de bestuurder de juiste maatschappelijkeopdracht voor ogen heeft en houdt?Het gaat primair om betaalbare en nette woningen voor mensen diedaar zelf onvoldoende middelen voor hebben. Wij willen ook daaraanbijdragen vanuit onze rol. De relatie met huurders, met andere belang-hebbenden en de maatschappelijke omgeving komt de komende jarennog meer op de voorgrond.""Onwillige leden gaan het nu echt merken als zezich niet aan de verenigingsregels houden"Kerssies: "Wat de VTW betreft, wordt het `strenger en sterker': met deGovernancecode 2015 kunnen we weer even vooruit. We scherpen onzelidmaatschapseisen aan en blijven de kwaliteit van het intern toezichtbevorderen. De maatschappij kijkt met argusogen naar de sector. Hetvertrouwen komt alleen terug door het goede voorbeeld te geven. Dekwaliteit van het interne toezicht moet nog verder omhoog. De VTWgaat er alles aan doen om de governance te verbeteren en om de kwali-teit structureel op een hoger niveau te brengen. Onwillige leden gaanhet nu echt merken als ze zich niet aan de verenigingsregels houden.Eigenlijk moet het VTW-lidmaatschap een kwaliteitskeurmerk zijn.Als je lid bent van de VTW, zegt dat dat je geschikt bent, integer en datje de juiste houding en gedrag laat zien. Dat lijkt me een mooie opgavevoor de komende jaren: een keurmerk worden door het goede voor-beeld te geven."THEMA TOEZICHT
Reacties