Bij het meten van de kwaliteit van de leefomgeving komt gezondheid onvoldoende in beeld. Een nieuw model biedt uitkomst.

Er komt meer aandacht voor een gezonde leefomgeving. Media maken gewag van slechte luchtkwaliteit, 'zwarte sneeuw' in de buurt van Tata Steel, het weren van snackbars in de buurt van scholen en beschrijven de verschillen tussen steden. De stad Groningen is veel gezonder dan Rotterdam. De groeiende aandacht voor een gezonde leefomgeving blijkt ook uit diverse beleidsstukken. Zo vormen ‘sterke en gezonde steden en regio’s’ een prioriteit in de Nationale Omgevingsvisie. Cruciaal daarvoor is het ‘waarborgen en bevorderen van een gezonde en veilige fysieke  leefomgeving’ die ‘uitnodigt tot bewegen, sporten, spelen en ontmoeten.’ In de  Landelijke Nota Gezondheidsbeleid staat dat ‘gezondheid een vast onderdeel [is] van de belangenafweging in ruimtelijk beleid’ en dat ‘we bij landelijk en decentrale beleidsontwikkeling meer verbinding tussen het fysieke en het sociale beleidsterrein creëren.’

De toegenomen aandacht voor een gezonde leefomgeving vloeit ook voort uit de aanzienlijke gezondheidsverschillen die Nederland kenmerkt. Hoogopgeleide mannen en vrouwen leven 5,8 respectievelijk 4,3 jaar langer dan hun lager opgeleide leeftijdsgenoten. Deze gezondheidsverschillen zijn niet louter te verklaren op basis van individuele verschillen in gedrag en biologische aanleg. Een veelheid van maatschappelijke factoren vormen een complex geheel. Zij kunnen gezondheid bevorderen, beschermen of juist verslechteren. Bovendien beïnvloeden die factoren elkaar onderling (interactie) en komen ze vaak tegelijkertijd met elkaar voor (stapeling). Ook leefomgeving speelt daarin een rol. Inderdaad, gezondheidsverschillen manifesteren zich ook ruimtelijk. Onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) laat zien dat in wijken met lagere inkomens de luchtkwaliteit slechter is, geluidshinder toeneemt, minder groen is en meer ongezond voedsel voorhanden is dan in wijken met hogere inkomens. En deze verschillen nemen toe.