Rita van der Meulen, FrederikLeenders en Loes GeelenGemeente Utrechtwww.utrecht.nl40 2016/01 S+ROThemaGezonde StadUtrecht bouwt aaneen gezonde stadUtrechters voelen zich over het alge-meen veilig en gezond, en zijn tevredenover hun leefomgeving. De stad is aan-trekkelijk om te wonen, werken en zijn.Utrecht maakt een groeisprong van330.000 naar 400.000 Utrechters. Hetvraagt focus en ambitie om bij dezegroei het prettige leefklimaat van destad te behouden en liefst te verbete-ren. Hoe doet Utrecht dat?In de gemeente Utrecht staat `gezond-heid' altijd al hoog op de agenda. Inzowel de straten, buurten en wijkenals bij de kennisinstellingen wordtop een innovatieve manier gewerktaan het verbeteren van de gezond-heid van mens en dier ?n van de opvraag toegesneden dienstverleningen (gezondheids)zorg. Vanaf 2007wordt binnen de gemeente Utrechtgezondheid expliciet meegewogen inde ruimtelijke plannen. De aangesteldegezondheidsexperts hebben in enkelesituaties actief meegedacht. In eenevaluatie in 2011/2012 wordt de waardevan de gezondheidsadviezen erkend,maar nog te weinig herkend. Vandaardat in 2012 het gemeentebestuur be-sluit dat bij ?lle ruimtelijke projecten enbeleid een gezondheidsadvies hoort endat afwegingen zichtbaar moeten zijn.Gezondheidsadviseurs zijn sindsdien bijalle ruimtelijke ontwikkelingen in eengebied betrokken: aantal en soort wo-ningen, de inrichting van de openbareruimte en de bereikbaarheidsissues.Samen bouwen aan eengezonde toekomstOok de regio Utrecht maakt een inte-ressante ontwikkeling door. Kennisin-stellingen, private partijen en de lokaleen provinciale overheden hebben zichtgekregen op de gezamenlijke ambitieop het thema healthy urban living ?n degrote concentratie kennis en expertisedie in deze regio op dit thema gebun-deld zijn. Zij slaan de handen ineen opdit thema en voegen met elkaar iedervanuit de eigen rol waarde toe. Degemeente Utrecht participeert actief indeze alliantie en heeft het richtingge-vende kader `Bouwen aan een gezondetoekomst, een uitnodiging aan de stad'opgesteld. E?n van de drie hoofdlijnenis de Gezonde Stad. Er is in de stad eenbreed draagvlak voor. Dat blijkt uitgesprekken met bewoners, experts,maatschappelijke organisaties enhet bedrijfsleven. Daarmee is het eengedeelde Utrechtse ambitie waar eenieder zijn eigen aandeel in heeft.Gezonde leefomgevingZowel bij de Ruimtelijke StrategieUtrecht, de vertaling daarvan in actie-programma's als in de gebiedsteamsparticiperen professionals met een ge-zondheidsexpertise. Zij adviseren overhet bewaken, beschermen en bevor-deren van de gezondheid in dat gebiedvanuit drie invalshoeken: De druk op gezondheid zo laag mo-gelijk houden. Adviezen zijn gerichtop het bouwen van woningen op eenredelijke afstand van de snelweg, eenschonere lucht, een betere water- enbodemkwaliteit en op minder geluid-hinder. Het gaat hier om meer danalleen het naleven van de milieunor-men. De inrichting van de leefomgevingwordt door mensen als prettigervaren. Het gaat er dan om of deomgeving levendig, afwisselend enveilig is ingericht. Is er bijvoorbeeldvoldoende bereikbaar, aantrekkelijken bruikbaar groen? Is er voldoenderuimte voor ontmoeting? Is er vol-doende aangename geur en kleur?De leefomgeving nodigt uit tot ge-zond gedrag. Belangrijk is dat men-sen elkaar ontmoeten en voldoendebewegen. Dat kan onder meer doordagelijkse beweging in de buurt beterte faciliteren met goede wandel- enfietsroutes, fietsparkeervoorzienin-gen en speelmogelijkheden.Gezonde verstedelijkingOp dit moment zijn de gebiedsteamsmultidisciplinair samengesteld. Deopgave is om van een multidisciplinaireUtrechtbouwtaaneengezondestadDefensieterreinHet Defensieterrein ligt aan de westelijke kant van de oude binnenstad. Opdeze transformatielocatie komen circa zeshonderd woningen. Door een goedgeluidsge?soleerde woonwand ontstaat een luw binnengebied. Een verkeers-brug voor wandelaars en fietsers verbindt het woongebied met de naburigevoorzieningen. Er is sprake van een aaneengesloten centraal groengebied enruimte voor hoge bomen. Zo ontstaat er ruimte om elkaar te ontmoeten, tebewegen en buiten te spelen. De bomen zorgen voor een aangenamer klimaatin de zomer en vergroten de ecologische diversiteit.inbreng naar een integrale aanpak tekomen. Dit vraagt een andere maniervan kijken en werken door alle pro-fessionals. Kennis over een gezondeleefomgeving is hiervoor een eerstevereiste. Beschikbare kennis wordt opdit moment verzameld, gedeeld en doorde dagelijkse praktijk opgebouwd. Ookzijn de Utrechtse instellingen steedsvaker partner om nieuwe kennis in tebrengen en te leren van de praktijk.verschillende belangen ? vaak verte-genwoordigd in bestaande vakdiscipli-nes als stedenbouw, milieu, mobiliteit,wonen, financi?n en gezondheid ? overte schakelen, ontstaan win-win inzich-ten die meerdere belangen dienen. Hetvoeren van het goede gesprek, de wijzevan belangenafweging en zoeken naaroplossingen is de gezonde samenwer-king die aan de basis staat voor eengezonde buurt, wijk en stad.Stationsgebied Utrecht, maart 2015.Foto: Sebastiaan ter Burg CC BY 2.0S+RO 2016/01 41ThemaGezonde StadUtrecht bouwt aaneen gezonde stadGezonde opgave voorde toekomstDe waardering voor Utrecht als com-pacte stad met menselijke maat, waarhet prettig wonen en leven is, willen webehouden en verder verbeteren tijdensde groei van de stad. Utrecht breidtdan ook niet uit. Binnen de stadsgren-zen wordt extra woonruimte gerea-liseerd. Dat gebeurt door de afbouwvan de wijk Leidsche Rijn. Ook komener specifieke gebieden met een hogebevolkingsdichtheid. Hierbij kun jedenken aan het Stationsgebied (UtrechtCentrum West) en de Merwedekanaal-zone. Deze gebieden worden in samen-spraak met de stad ontwikkeld. En indeze gezamenlijke ambitie staan eenzo laag mogelijke druk op gezondheid,een prettig ervaren leefomgeving eneen omgeving die uitnodigt tot gezondgedrag bovenaan. Op allerlei niveaus inde stad, zowel klein- als grootschalig,bouwen we nu dus al aan die gezondestad. We werken samen aan een stadwaar het prettig is om te zijn en waargezond leven voorop staat. Sommigeprestaties (en successen) zijn nu alzichtbaar, maar de grotere betekenisblijkt wellicht pas over enkele jaren inzijn volle omvang. Utrecht bouwt aaneen gezonde toekomst. Rita van der Meulen, Frederik Leendersen Loes Geelen zijn senior adviseur bij degemeente Utrecht.VeemarktHet Veemarkt-terrein met ruim zeshonderd woningen ligt in het noordoosten vande stad. Hier vond de wekelijkse veemarkt plaats, later meer bekend vanwege dewekelijkse automarkt. In de omgeving is veel groen aanwezig, makkelijk bereikbaarmet een fietstunnel. De bewoners kunnen gebruikmaken van sportvelden die op eensteenworpafstand bereikbaar zijn. Bijzonder is dat bij het ontwerp van de wijk detoekomstige bewoners als mede-opdrachtgever betrokken zijn. In de wijk is een grotegezamenlijke binnentuin, grenzend aan eigen binnentuintjes. De hofjesstructuur biedtgeluidsluwe ruimtes waar kinderen kunnen spelen.De gezamenlijke expertiseontwikke-ling vraagt om een ontwikkeling vanmultidisciplinair op gebiedsniveau naarintegraal op stadsniveau.Gezonde buurtenTwee voorbeelden van recente ge-zonde gebiedsontwikkelingen zijn deVeemarkt en het Defensieterrein (ziekaders). Door samen met de bewonerste ontwikkelen ?n bij de professionalsnaar een meer integrale afweging van