Het thema gezonde stad is aan een onstuitbare opmars bezig. Het is toegevoegd aan de ‘zeven onvermijdelijke opgaven’ uit het Jaar van de Ruimte. De gezonde stad is ook een deelthema van de IABR, en onderwerp van een internationaal in Groningen: Building the Future of Health (1-4 juni a.s. – onderdeel van het Nederlands EU-voorzitterschap in de eerste helft van 2016). De organisatie van het congres werkte mee aan deze S+RO-special over de Gezonde Stad. Auteurs uit de domeinen ruimte en gezondheid is gevraagd hun beeld van de opgave(n) te geven, de relatie met stedenbouw en stadsinrichting te belichten én de inspiratie die een nieuwe aanpak kan bieden.
12 2016/01 S+ROThemaGezonde StadIntroductieAnnemiek RijckenbergRedacteur S+ROIllustratie: Max KismanHet thema gezonde stad is aan eenonstuitbare opmars bezig. Het is toe-gevoegd aan de `zeven onvermijdelijkeopgaven' uit het Jaar van de Ruimte.De gezonde stad is ook een deelthemavan de IABR, en onderwerp van eeninternationaal in Groningen: Buildingthe Future of Health (1-4 juni a.s. ? on-derdeel van het Nederlands EU-voor-zitterschap in de eerste helft van 2016).De organisatie van het congres werktemee aan deze S+RO-special over deGezonde Stad. Auteurs uit de domeinenruimte en gezondheid is gevraagd hunbeeld van de opgave(n) te geven, derelatie met stedenbouw en stadsin-richting te belichten ?n de inspiratie dieeen nieuwe aanpak kan bieden.Decennialang was gezondheid nau-welijks een thema voor de ruimtelijkedisciplines. Sommigen waren zelfs bijnavergeten dat de moderne architec-tuur en stedenbouw sterk medischewortels hebben, die teruggaan tot denegentiende eeuw: de aanleg van riolenen waterleiding als start van gezondestadsontwikkeling. Maar denk ookaan het opschonen van binnenterrei-nen en de aanplant van (stads)parkenten behoeve van de lichamelijke engeestelijke gezondheid, de inhoud vande Woningwet van 1901 en de idealenvan de tuinstad die in veel opzichtengezondheid `ademen'. Thema's als lucht-vervuiling, lawaaioverlast en gebrekaan groen kwamen in de vorige eeuwop de milieuagenda terecht.Welke opgaven zien de steden in deeenentwintigste eeuw als het gaat omgezondheid? Er is veel kennis en ambitiehoe het leven in steden gezonder temaken is: het stimuleren van bewegen,wandelen, lopen, spelen, fietsen ensporten; het terugdringen van emis-sies van fijnstof; het verbeteren van dekwaliteit van installaties voor verwar-ming en ventilatie; voedselveiligheiden -variatie. Veel fysieke maatregelenzijn ook onderdeel van programma's enaanbevelingen voor duurzaamheid, ofeen kindvriendelijke stad, of de bestefietsstad. Of ze zijn onderdeel van decity lounges voor een meer gastvrijRotterdam. Beperken van het autoge-bruik is een heikel politiek onderwerp,maar niemand is tegen gezondheid.De kennis wordt nog lang niet overalsystematisch toegepast, en de groepenmet de hoogste gezondheidsrisico'sworden nog onvoldoende bereikt. Tochtreffen we zeer enthousiaste stads-bestuurders, directeuren, ontwerpersen onderzoekers bij dit thema, en dielaten we aan het woord. Inclusief nieuwjargon, citymarketing en filosofischeontboezemingen.Inrichting van de openbare ruimte isvan oudsher de arena van stadsbeheer-ders, stedenbouw en landschapsar-chitectuur. In deze kringen trekt hetthema gezonde stad niet alleen vollezalen, er komt ook kritiek: de gezondestad is oude wijn in nieuwe zakken,een hype. Ook financi?n zijn een heikelpunt: mede door de decentralisatie vanzorgtaken is in veel gemeenten op deruimtelijke sector juist bezuinigd. Deverbinding met preventie en daarmeede belangen van zorgverzekeraars isnog niet vertaald in bijdragen voorfysieke voorzieningen.Ongemerkt lijkt `gezond' het nieuwe`duurzaam' te worden: een inspirerendcontainerbegrip dat door de veelheidaan aanvliegroutes vogels van allerleipluimage trekt. Toch zijn we in Ne-derland nog lang niet duurzaam, maarwel tamelijk gezond. Er is al jaren eensterk opgaande lijn in levensverwach-ting, maar ook in de kwaliteit van deouderdom, uitgedrukt in gezonde jaren(afwezigheid van lichamelijke beper-kingen en van chronische ziekten engoede geestelijke gezondheid). Volgensrapport De Sociale Staat van Nederlandvan het SCP gaat het met gezondheidals belangrijke determinant van dekwaliteit van leven erg goed, veel beterdan met inkomen, armoede, werkzeker-heid en het gevoel regie over het eigenleven te kunnen voeren.Aandacht voor gezondheid zou vooralspecifiek moeten zijn. Risicogroepenvoor obesitas horen hoog op de agenda.Volgens de Wereldgezondheidsorga-nisatie (WHO) is de luchtvervuiling ingrote steden wereldwijd het grootstegezondheidsprobleem. In Nederlandis hierop grote vooruitgang geboekt,maar het probleem bestaat nog steeds.Het wordt interessant om te zien, of enhoe de cross-overs tussen de verschil-lende disciplines gaan plaatsvinden. S+RO is partner van het congres BuildingThe Future of Health. Lezers kunnentegen kortingstarief een toegangskaartbestellen. Meer informatie staat op deachterflap van deze S+RO.Gezonde stadMK2016S+RO 2016/02 13ThemaGezonde stadIntroductie
Reacties